[Bình dân học vụ] Suy ngẫm về cuộc đời và biến cố

Tìm hiểu tâm lý con người, theo mình, cần nêu rõ cái nào thuộc phạm trù tổng thể (xã hội) và cái nào thuộc phạm trù cá biệt (cá nhân) (Trên đây là hội thảo thuộc phạm trù cá nhân). Ngoài ra, tâm lý cá biệt còn dính dáng đến chữ “thời” (thế hệ) và chữ “thế” (bản lĩnh cá nhân – muốn gọi đó là khả năng thiên bẩm, hành trang mang theo từ kiếp trước, v.v. đều tạm chấp nhận được cả). Nếu cho rằng tuổi trẻ chịu ảnh hưởng mạnh mẽ nhất từ cha mẹ là kết luận hơi vội vàng. Nói rằng ẩn ức bên trong của từng người là từ hoàn cảnh gia đình thì cũng là lấy trường hợp khu biệt để tổng quát hóa thành hiện tượng, một điều không thỏa đáng (trừ trường hợp bạo hành, bị vứt bỏ, hay bị lạm dụng, buộc phải làm công việc bất lương, bị hiếp dâm, bị đem cho/bán, v.v.) Những trường hợp khác như cha, mẹ ly thân, hiếp đáp (bullying) ở học đường, tình thương san sẻ không đều trong gia đình, không có điều kiện học hành, phải ra đời sớm, v.v. lại ở mức độ nhẹ hơn, và luôn có những cách giải quyết (về mặt tâm lý) từ gia đình, nhà trường, xã hội, hay từ nhận thức và bản lĩnh cùa bản thân. Cho nên, khi nghiên cứu xã hội, tâm lý hay tìm hiểu bản thân, việc đầu tiên là chúng ta không nên vơ đũa cả nắm, vì điều đó thường dẫn ta đi sai đường lúc nào không biết!

Đây là mấy phản ứng và thái độ tiêu cực thông thường đối chọi những người trong gia đình không làm mình thỏa mãn: phán xét và trả thù người thâm, trốn tránh bằng cách thu mình lại (chối bỏ mọi giá trị), trốn tránh bằng cách hiến mình cho tập thể, buông thả (nghiệp ngập), làm ngược lại điều người khác mong muốn (bỏ học, ăn nói báng bổ, tự phá hoại đời mình), tìm đến cảm giác mạnh để bù đắp/tôn vinh cái tôi (làm đại ca, thủ lĩnh, dám làm điều xã hội cấm đoán), trả thù xã hội bằng cách làm những việc phạm pháp (đua xe, ăn cướp, gây thương tích cho người) hoặc chà đạp kẻ khác (chơi bời, dâm dục). Liệt kê ra như vậy và xem lại truyền thông hiện nay ở VN và trên thế giới mới thấy XÃ HỘI ĐỀ CAO NHỮNG PHẢN ỨNG TIÊU CỰC NÀY MỘT CÁCH TÍCH CỰC NHƯ THẾ NÀO! Vậy là ngu si hay cố ý?

Cuộc đời mình muốn, biết bị mắc kẹt, đang
Nói thêm một chút, người ta cảm thấy khổ não khó thoát là bởi (theo kinh nghiệm của mình) họ cho rằng còn khổ mãi (thường), trong khi "không ai giàu 3 họ, không ai khó ba đời" (vô thường), cái khổ não, vất vả, lo lắng, mặc cảm có tính chất vô thường, sẽ có lúc đến bước ngoặt giúp mình chấm dứt cảnh ngộ đó. Có điều do không hiểu rõ điều này nên khi mưa chỉ chuẩn bị áo mưa chứ không chuẩn bị đồ vía đi chơi khi trời nắng và ngược lại.

Còn cái hiểu biết rõ ràng thì khi được bôi dưỡng sẽ tăng trưởng từ từ, xét cho kỹ thì nó có tính chất thường hơn những cảnh ngộ bên ngoài (sướng, khổ), mà nhiều người chạy theo cái sướng (có khi bám lấy cái khổ, lấy đó làm cái tôi, không khổ chịu không không được) bên ngoài (vô thường) nên bỏ qua việc tu dưỡng bên trong. Kinh sách gọi đây là "điên đảo", lấy vô thường làm thường.

Tâm lý của đa số người là hay sử dụng cơ chế bảo vệ, nghĩa là gặp cái gì kho khó, khó chịu là đóng sập cửa sắt trong nào và quay ngoắt đi cái một. Cho nên đa số thường chọn thái độ bảo thủ hơn là cấp tiến (mặc dù giới trẻ thời nào cũng hay tự hào mình là "tân thời"), cũng lạ.