leozennnytlj
Đẹp trai mà lại có tài
Chào chúng mày. Hôm nay tao mạn phép đăng 1 bài về lịch sử và tiện thể tham gia phong trào bình dân học vụ, hi vọng xamer xứ Giao Chỉ ta ngày càng có nhiều tri thức và am hiểu 1 phần lịch sử mà những thế hệ trước để lại.
Như chúng mày đã biết cụ Nguyễn Trãi khi viết Bình Ngô đại cáo đã có câu sấm truyền để lại:
Nhân họ Hồ chính sự phiền hà - Để trong nước lòng dân oán hận - Quân cuồng Minh thừa cơ gây họa - Bọn gian tà bán nước cầu vinh
Câu sấm truyền này đã nêu rõ tình hình thế cuộc Đại Ngu ta đầu thế kỷ 15, họ Hồ do Hồ Quý Ly lũng đoạn triều chính, lật đổ nhà Trần lập ra triều Hồ. Cũng từ đây, Đại Việt chính thức đổi quốc hiệu là Đại Ngu, mở ra 1 thời kỳ tối tăm nhất trong lịch sử Việt tộc. Chu Đệ xua quân xâm lược Đại Ngu, sáp nhập Đại Ngu vào Đại Minh trở thành tỉnh Giao Chỉ.
Nguyên nhân thất bại của Đại Ngu trước quân Minh có nhiều nhưng như Hồ Nguyên Trừng đã nói: lòng dân không theo. Đại Việt sử ký toàn thư chỉ viết đúng 1 câu: Kinh lộ đa tùng tặc dĩ phản! tức là Kinh lộ phần nhiều theo giặc làm phản. Người đầu hàng, hợp tác với quân Minh rất nhiều, đặc biệt ở đồng bằng sông Hồng, đến nỗi Toàn Thư phải than thở số người sang Minh trình diện khiến cả nước hầu như trống rỗng.
Trong những người Kinh lộ làm phản, quy thuận thiên triều có những cái tên nổi bật như Mạc Thúy, Bùi Bá Kỳ, Lương Nhữ Hốt, Trần Phong, Nguyễn Huân, Nguyễn Đại, Nguyễn Duy Trung... Những người này đã góp công đắc lực cho lính thiên triều xâm lược Đại Ngu như chỉ điểm vị trí bố phòng, số lượng quân, cách thâm nhập, phá vỡ phòng tuyến quân Đại Ngu... kết quả là họ Hồ quân bại như núi lở, chả mấy chốc mà diệt vong. Cha con họ Hồ bị giải từ Giao Chỉ sang Kim Lăng trình diện Chu Đệ và chịu sự xỉ nhục. Từ lúc này, Giao Chỉ lại nhập về thiên triều như hơn một ngàn năm trước. Cái tên Đại Ngu đã biến mất và từ đây, người Giao Chỉ đã trở thành con dân thiên triều.
Đương nhiên, khi thiên triều thắng lợi, những người Kinh lộ giúp sức quân Minh được ban thưởng rất hậu, vì thiên triều không để những người giúp họ thiệt thòi bao giờ. Chức tước, tiền bạc, tiếng tăm đủ cả. Ví dụ có thể nói đến như:
Mạc Thúy:
Ngày 28 tháng 8 năm Vĩnh Lạc VI (17/9/1408): Ngày Quý Mão, ban yến cho quốc vương Bột Nê (Brunei) Ma Na Nhược Gia Na và cùng với bọn sứ thần các xứ Vu Điền, Đông Dương, bọn Mạc Thúy tri phủ Lạng Giang, Giao Chỉ (Minh Thực lục I, 310).(16)
Thành tổ Chu Đệ đáp lại rất ân cần. Ngoài quà thưởng bằng bạc, tiền giấy và lụa, Minh đế còn đặc biệt tặng nhóm bầy tôi mới một bài thơ do vua sáng tác. Vinh dự cho họ Mạc như thế là tột đỉnh theo quan niệm Trung Hoa.
Ngày 8 tháng 9 năm Vĩnh Lạc VI (27/9/1408): Ngày Quý Sửu, thăng Tri phủ Lạng Giang Mạc Thúy chức Hữu Tham chính ty Bố Chính Giao Chỉ, thưởng 50 lạng bạc, 500 quan tiền, lụa nõn các loại 5 tấm. Thăng Phó Thiên hộ vệ Trung Giao Châu Nguyễn Như Ngẫu chức Chỉ huy Thiêm sự, thưởng giống như Thúy. Thăng Tri châu phủ Lạng Giang Mạc Huân chức Hữu Tham nghị ty Bố chính; thăng Chỉ huy Thiêm sự vệ Tả Giao Châu Trần Nhữ Thạch chức Chỉ huy Đồng tri; cùng Tri phủ Tân An Mạc Viễn được thưởng so với Thúy giảm một phần năm.
Bọn Thúy đều là người Giao Chỉ, khi đại quân vào nước họ là người đầu tiên qui thuận, giúp dẹp giặc chiêu dụ dân chúng có thành tích. Tân Thành hầu Trương Phụ do tiện nghi trao chức, đến nay vào triều, luận công lao theo thứ tự mà thăng thưởng. Còn lại bọn Bùi Như Long gồm 24 người đều được phong chức Thiên hộ, Bách hộ, cùng ban sắc tưởng thưởng.
Thiên tử đích thân làm thơ tặng bọn Thúy (Minh Thực lục I, 310-311)
Có thể nói thiên tử đích thân làm thơ tặng đúng là vinh hiển tột cùng của 1 cá nhân dưới thời phong kiến rồi
Lương Nhữ Hốt
Ngày 17 tháng 12 năm Hồng Hy I (25/1/1426): Thổ quan Tả Tham chính Ty Bố chính Giao Chỉ Lương Nhữ Hốt đến triều đình tiến cống đồ dùng vàng bạc, cùng sản phẩm địa phương. Thiên tử bảo Thượng thư Lữ Chấn rằng:
“Nhữ Hốt tuy là Thổ quan nhưng rất trung thành, lo chiêu dụ dân, ra sức đánh giặc; đã lập được nhiều công. Nay đến triều đình, đáng ban thưởng để tưởng lệ, phàm đồ tiến cống thì theo giá trị mà cho lại”. Vì thế ban cho Nhữ Hốt 200 đĩnh tiền giấy, bốn tấm gấm vóc, đám tùy tùng ban cho tiền giấy có sai biệt. Số đồ tiến cống được đổi trả 7.480 đĩnh bạc (Minh Thực lục II, 130).(24)
Vua Minh đặc biệt ân cần có lẽ vì tình hình Giao Chỉ chuyển biến xấu. Với hành động tôn vinh hết mức dưới đây, Tuyên Đức đã mua đứt lòng trung thành của họ Lương.
Ngày 26 tháng 1 năm Tuyên Đức I (5/3/1426): Ban sắc mệnh cho viên Thổ quan Tham chính Lương Nhữ Hốt thuộc ty Bố chính Giao Chỉ, phong tặng ông bà, cùng cha mẹ vợ. Nhữ Hốt người đất Thanh Hóa, kính cẩn phụng sự triều đình, có công giết giặc, chiêu phủ; mấy lần được thăng đến chức Tham chính; nay đến triều đình, đặc cách ban cho để khen thưởng (Minh Thực lục II, 131)
Nguyễn Huân
Ngày 23 tháng 10 năm Tuyên Đức I (22/11/1426): Ban cho bọn… Tả Bố chính sứ ty Bố chính Giao Chỉ Nguyễn Huân, Đồng tri phủ Bắc Giang Nguyễn Khả Lộng, Đồng tri phủ Giao Châu Lê Nguyên Khởi tiền giấy, gấm lụa hoa văn có phân biệt (Minh Thực lục II, 152).(31)
Hoàng đế Đại Minh ban ân sủng đặc biệt khi miễn nghĩa vụ sưu dịch cho toàn bộ gia tộc Nguyễn Huân.
Ngày 27 tháng 11 năm Tuyên Đức I (25/12/1426): Thổ quan Giao Chỉ Tả Bố chính sứ Nguyễn Huân tâu rằng bọn người nhà là Phan Khuyển gồm 175 hộ thuộc phủ, châu, huyện tại Lạng Giang xin được miễn sưu dịch để lo phụng dưỡng.
Mệnh bộ Hộ gửi văn thư cho miễn (Minh Thực lục II, 153)
....
Còn rất nhiều cuộc ban thưởng cho người Kinh lộ do Thiên triều ban ân, có thể thấy rằng những người này đã được thiên triều hậu đãi không tồi và cũng thấy được lòng trung thành của họ với nhà Minh.
Vậy nguyên nhân người Kinh lộ làm phản nhiều như vậy là đâu: Có thể thấy họ Hồ soán ngôi nhà Trần đã gây nên một sự phẫn nộ rất lớn trong dân chúng dẫn đến những người Kinh lộ thà phục vụ nhà Minh còn hơn cho họ Hồ.
Một số người mong muốn dựa vào quân Minh để phù Trần-diệt Hồ nhưng ước mơ ngây thơ hoang đường của họ không thành sự thật.
Một số người khác vì chính sách của họ Hồ làm tổn hại đến gia tộc của họ đã tình nguyện theo nhà Minh để bảo vệ lợi ích gia tộc như Mạc Thúy.
Họ Mạc là cự tộc vùng Nam Sách. Khi Mông Cổ nam xâm, hương Bàng Hà thuộc vùng này hàng giặc khiến sau chiến tranh (năm 1289) vua Trần phải xử tội đồ toàn bộ quân dân sở tại. Trai tráng Bàng Hà chỉ được làm lính phục vụ trong trang trại các vương hầu hoặc làm nô tỳ. Tuy vậy, năm 1304 vẫn thấy Mạc Đĩnh Chi quê Bàng Hà đi thi Thái học sinh, đậu Trạng nguyên và giữ nhiều chức vụ quan trọng dưới đời Trần. Như thế, mệnh vua chỉ nghiêm khắc với thứ dân; với thế gia địa phương, triều đình tránh làm mất lòng họ. Khi người Minh sang, cháu nội Đĩnh Chi là Mạc Thúy dễ dàng huy động hàng vạn quân hỗ trợ Trương Phụ đánh phá nhà Hồ. Chính người của Mạc Thúy bắt sống vua Đại Ngu Hồ Hán Thương. Điều đó cho thấy thế lực họ Mạc, với xu hướng bất tuân chính quyền Tây Đô, không thể xem thường. Nguồn lực ven biển không chỉ phát sinh từ đồng bằng trù mật hay cá muối dồi dào, các luồng di dân Trung Hoa chắc chắn cũng tạo nên nền thương mại phồn thịnh. Hải Dương thời Trần là nguồn cung cấp danh sĩ do là nơi địa đầu tiếp thu văn hóa Tống, cũng là nơi dễ nổi loạn vì tiềm lực kinh tế phong phú của nó. Mạc Thúy dẫn quân truy sát tới cùng dòng tộc Hồ ông không ưa thích, ngang nhiên tuyên bố họ Trần bị tuyệt diệt để người Minh sáp nhập An Nam. Thái độ tự tin cho thấy Mạc Thúy có tài lực và hậu thuẫn, ông hiểu rõ rằng chính người Minh mới là địa chỉ ký thác tài sản tư nhân an toàn nhất. Ông đã chọn phương án tối ưu.
Ngoài bất mãn có thể có vì chính sách hạn điền hạn nô tiến hành bởi nhà Hồ, ở góc cạnh khác, dường như hành động này là phản ứng đề kháng cung cách cai trị mang chất “trại” của họ Hồ để ngả sang văn hóa Hán. Đương thời, văn hóa Minh hẳn khá gần gũi với văn hóa miền biển bắc bộ và bắc trung bộ, là những địa phương Hoa hóa sâu sau khi tiếp nhận các đợt di dân chạy trốn nhà Nguyên, đặc biệt là các di dân nho sĩ người Mân.
Từ bài viết trên có thể hiểu được tại sao người Kinh lộ lại làm phản nhiều đến vậy, đó là lý tưởng và sự đảm bảo lợi ích cho họ và gia đình
Bài viết này được tham khảo từ Hợp tác với quân Minh: Người Kinh Lộ
và 1 số bài viết khác trên mạng
Như chúng mày đã biết cụ Nguyễn Trãi khi viết Bình Ngô đại cáo đã có câu sấm truyền để lại:
Nhân họ Hồ chính sự phiền hà - Để trong nước lòng dân oán hận - Quân cuồng Minh thừa cơ gây họa - Bọn gian tà bán nước cầu vinh
Câu sấm truyền này đã nêu rõ tình hình thế cuộc Đại Ngu ta đầu thế kỷ 15, họ Hồ do Hồ Quý Ly lũng đoạn triều chính, lật đổ nhà Trần lập ra triều Hồ. Cũng từ đây, Đại Việt chính thức đổi quốc hiệu là Đại Ngu, mở ra 1 thời kỳ tối tăm nhất trong lịch sử Việt tộc. Chu Đệ xua quân xâm lược Đại Ngu, sáp nhập Đại Ngu vào Đại Minh trở thành tỉnh Giao Chỉ.
Nguyên nhân thất bại của Đại Ngu trước quân Minh có nhiều nhưng như Hồ Nguyên Trừng đã nói: lòng dân không theo. Đại Việt sử ký toàn thư chỉ viết đúng 1 câu: Kinh lộ đa tùng tặc dĩ phản! tức là Kinh lộ phần nhiều theo giặc làm phản. Người đầu hàng, hợp tác với quân Minh rất nhiều, đặc biệt ở đồng bằng sông Hồng, đến nỗi Toàn Thư phải than thở số người sang Minh trình diện khiến cả nước hầu như trống rỗng.
Trong những người Kinh lộ làm phản, quy thuận thiên triều có những cái tên nổi bật như Mạc Thúy, Bùi Bá Kỳ, Lương Nhữ Hốt, Trần Phong, Nguyễn Huân, Nguyễn Đại, Nguyễn Duy Trung... Những người này đã góp công đắc lực cho lính thiên triều xâm lược Đại Ngu như chỉ điểm vị trí bố phòng, số lượng quân, cách thâm nhập, phá vỡ phòng tuyến quân Đại Ngu... kết quả là họ Hồ quân bại như núi lở, chả mấy chốc mà diệt vong. Cha con họ Hồ bị giải từ Giao Chỉ sang Kim Lăng trình diện Chu Đệ và chịu sự xỉ nhục. Từ lúc này, Giao Chỉ lại nhập về thiên triều như hơn một ngàn năm trước. Cái tên Đại Ngu đã biến mất và từ đây, người Giao Chỉ đã trở thành con dân thiên triều.
Đương nhiên, khi thiên triều thắng lợi, những người Kinh lộ giúp sức quân Minh được ban thưởng rất hậu, vì thiên triều không để những người giúp họ thiệt thòi bao giờ. Chức tước, tiền bạc, tiếng tăm đủ cả. Ví dụ có thể nói đến như:
Mạc Thúy:
Ngày 28 tháng 8 năm Vĩnh Lạc VI (17/9/1408): Ngày Quý Mão, ban yến cho quốc vương Bột Nê (Brunei) Ma Na Nhược Gia Na và cùng với bọn sứ thần các xứ Vu Điền, Đông Dương, bọn Mạc Thúy tri phủ Lạng Giang, Giao Chỉ (Minh Thực lục I, 310).(16)
Thành tổ Chu Đệ đáp lại rất ân cần. Ngoài quà thưởng bằng bạc, tiền giấy và lụa, Minh đế còn đặc biệt tặng nhóm bầy tôi mới một bài thơ do vua sáng tác. Vinh dự cho họ Mạc như thế là tột đỉnh theo quan niệm Trung Hoa.
Ngày 8 tháng 9 năm Vĩnh Lạc VI (27/9/1408): Ngày Quý Sửu, thăng Tri phủ Lạng Giang Mạc Thúy chức Hữu Tham chính ty Bố Chính Giao Chỉ, thưởng 50 lạng bạc, 500 quan tiền, lụa nõn các loại 5 tấm. Thăng Phó Thiên hộ vệ Trung Giao Châu Nguyễn Như Ngẫu chức Chỉ huy Thiêm sự, thưởng giống như Thúy. Thăng Tri châu phủ Lạng Giang Mạc Huân chức Hữu Tham nghị ty Bố chính; thăng Chỉ huy Thiêm sự vệ Tả Giao Châu Trần Nhữ Thạch chức Chỉ huy Đồng tri; cùng Tri phủ Tân An Mạc Viễn được thưởng so với Thúy giảm một phần năm.
Bọn Thúy đều là người Giao Chỉ, khi đại quân vào nước họ là người đầu tiên qui thuận, giúp dẹp giặc chiêu dụ dân chúng có thành tích. Tân Thành hầu Trương Phụ do tiện nghi trao chức, đến nay vào triều, luận công lao theo thứ tự mà thăng thưởng. Còn lại bọn Bùi Như Long gồm 24 người đều được phong chức Thiên hộ, Bách hộ, cùng ban sắc tưởng thưởng.
Thiên tử đích thân làm thơ tặng bọn Thúy (Minh Thực lục I, 310-311)
Có thể nói thiên tử đích thân làm thơ tặng đúng là vinh hiển tột cùng của 1 cá nhân dưới thời phong kiến rồi
Lương Nhữ Hốt
Ngày 17 tháng 12 năm Hồng Hy I (25/1/1426): Thổ quan Tả Tham chính Ty Bố chính Giao Chỉ Lương Nhữ Hốt đến triều đình tiến cống đồ dùng vàng bạc, cùng sản phẩm địa phương. Thiên tử bảo Thượng thư Lữ Chấn rằng:
“Nhữ Hốt tuy là Thổ quan nhưng rất trung thành, lo chiêu dụ dân, ra sức đánh giặc; đã lập được nhiều công. Nay đến triều đình, đáng ban thưởng để tưởng lệ, phàm đồ tiến cống thì theo giá trị mà cho lại”. Vì thế ban cho Nhữ Hốt 200 đĩnh tiền giấy, bốn tấm gấm vóc, đám tùy tùng ban cho tiền giấy có sai biệt. Số đồ tiến cống được đổi trả 7.480 đĩnh bạc (Minh Thực lục II, 130).(24)
Vua Minh đặc biệt ân cần có lẽ vì tình hình Giao Chỉ chuyển biến xấu. Với hành động tôn vinh hết mức dưới đây, Tuyên Đức đã mua đứt lòng trung thành của họ Lương.
Ngày 26 tháng 1 năm Tuyên Đức I (5/3/1426): Ban sắc mệnh cho viên Thổ quan Tham chính Lương Nhữ Hốt thuộc ty Bố chính Giao Chỉ, phong tặng ông bà, cùng cha mẹ vợ. Nhữ Hốt người đất Thanh Hóa, kính cẩn phụng sự triều đình, có công giết giặc, chiêu phủ; mấy lần được thăng đến chức Tham chính; nay đến triều đình, đặc cách ban cho để khen thưởng (Minh Thực lục II, 131)
Nguyễn Huân
Ngày 23 tháng 10 năm Tuyên Đức I (22/11/1426): Ban cho bọn… Tả Bố chính sứ ty Bố chính Giao Chỉ Nguyễn Huân, Đồng tri phủ Bắc Giang Nguyễn Khả Lộng, Đồng tri phủ Giao Châu Lê Nguyên Khởi tiền giấy, gấm lụa hoa văn có phân biệt (Minh Thực lục II, 152).(31)
Hoàng đế Đại Minh ban ân sủng đặc biệt khi miễn nghĩa vụ sưu dịch cho toàn bộ gia tộc Nguyễn Huân.
Ngày 27 tháng 11 năm Tuyên Đức I (25/12/1426): Thổ quan Giao Chỉ Tả Bố chính sứ Nguyễn Huân tâu rằng bọn người nhà là Phan Khuyển gồm 175 hộ thuộc phủ, châu, huyện tại Lạng Giang xin được miễn sưu dịch để lo phụng dưỡng.
Mệnh bộ Hộ gửi văn thư cho miễn (Minh Thực lục II, 153)
....
Còn rất nhiều cuộc ban thưởng cho người Kinh lộ do Thiên triều ban ân, có thể thấy rằng những người này đã được thiên triều hậu đãi không tồi và cũng thấy được lòng trung thành của họ với nhà Minh.
Vậy nguyên nhân người Kinh lộ làm phản nhiều như vậy là đâu: Có thể thấy họ Hồ soán ngôi nhà Trần đã gây nên một sự phẫn nộ rất lớn trong dân chúng dẫn đến những người Kinh lộ thà phục vụ nhà Minh còn hơn cho họ Hồ.
Một số người mong muốn dựa vào quân Minh để phù Trần-diệt Hồ nhưng ước mơ ngây thơ hoang đường của họ không thành sự thật.
Một số người khác vì chính sách của họ Hồ làm tổn hại đến gia tộc của họ đã tình nguyện theo nhà Minh để bảo vệ lợi ích gia tộc như Mạc Thúy.
Họ Mạc là cự tộc vùng Nam Sách. Khi Mông Cổ nam xâm, hương Bàng Hà thuộc vùng này hàng giặc khiến sau chiến tranh (năm 1289) vua Trần phải xử tội đồ toàn bộ quân dân sở tại. Trai tráng Bàng Hà chỉ được làm lính phục vụ trong trang trại các vương hầu hoặc làm nô tỳ. Tuy vậy, năm 1304 vẫn thấy Mạc Đĩnh Chi quê Bàng Hà đi thi Thái học sinh, đậu Trạng nguyên và giữ nhiều chức vụ quan trọng dưới đời Trần. Như thế, mệnh vua chỉ nghiêm khắc với thứ dân; với thế gia địa phương, triều đình tránh làm mất lòng họ. Khi người Minh sang, cháu nội Đĩnh Chi là Mạc Thúy dễ dàng huy động hàng vạn quân hỗ trợ Trương Phụ đánh phá nhà Hồ. Chính người của Mạc Thúy bắt sống vua Đại Ngu Hồ Hán Thương. Điều đó cho thấy thế lực họ Mạc, với xu hướng bất tuân chính quyền Tây Đô, không thể xem thường. Nguồn lực ven biển không chỉ phát sinh từ đồng bằng trù mật hay cá muối dồi dào, các luồng di dân Trung Hoa chắc chắn cũng tạo nên nền thương mại phồn thịnh. Hải Dương thời Trần là nguồn cung cấp danh sĩ do là nơi địa đầu tiếp thu văn hóa Tống, cũng là nơi dễ nổi loạn vì tiềm lực kinh tế phong phú của nó. Mạc Thúy dẫn quân truy sát tới cùng dòng tộc Hồ ông không ưa thích, ngang nhiên tuyên bố họ Trần bị tuyệt diệt để người Minh sáp nhập An Nam. Thái độ tự tin cho thấy Mạc Thúy có tài lực và hậu thuẫn, ông hiểu rõ rằng chính người Minh mới là địa chỉ ký thác tài sản tư nhân an toàn nhất. Ông đã chọn phương án tối ưu.
Ngoài bất mãn có thể có vì chính sách hạn điền hạn nô tiến hành bởi nhà Hồ, ở góc cạnh khác, dường như hành động này là phản ứng đề kháng cung cách cai trị mang chất “trại” của họ Hồ để ngả sang văn hóa Hán. Đương thời, văn hóa Minh hẳn khá gần gũi với văn hóa miền biển bắc bộ và bắc trung bộ, là những địa phương Hoa hóa sâu sau khi tiếp nhận các đợt di dân chạy trốn nhà Nguyên, đặc biệt là các di dân nho sĩ người Mân.
Từ bài viết trên có thể hiểu được tại sao người Kinh lộ lại làm phản nhiều đến vậy, đó là lý tưởng và sự đảm bảo lợi ích cho họ và gia đình
Bài viết này được tham khảo từ Hợp tác với quân Minh: Người Kinh Lộ
và 1 số bài viết khác trên mạng
Sửa lần cuối:
.png "Sex :vozvn (17):"){kind=icon}
