Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Người vượt biên vào Anh bằng thuyền nhỏ qua eo biển Manche
- Tác giả,Jonathan Head và Bùi Thư
- Vai trò,Phóng viên Đông Nam Á và BBC News Tiếng Việt
- 7 tháng 1 2025
Phương nhìn chiếc thuyền phao nhỏ và tự hỏi liệu mình có nên bước lên không. Có 70 người chen chúc trên đó và nó đang hơi chìm xuống nước. Cô nhớ lại nét sợ hãi, kiệt sức và tuyệt vọng trên khuôn mặt của họ. Không có đủ áo phao cho tất cả mọi người.
Nhưng Phương đang tuyệt vọng. Cô nói rằng mình đã bị mắc kẹt ở Pháp trong hai tháng, sau khi từ Việt Nam đến đó qua ngả Hungary, ngủ trong lều tạm trong một khu rừng có nhiều cây bụi thấp.
Cô từng từ chối leo lên một chiếc thuyền vì có vẻ quá đông đúc và nguy hiểm, và trước đó đã phải quay về bờ ba lần khi đang ở giữa eo biển do thời tiết xấu hoặc động cơ gặp trục trặc.
Hiền, người em của cô, sống ở London, nhớ lại rằng chị mình thường gọi điện từ Pháp và khóc rất nhiều.
"Chị ấy bị giằng xé giữa nỗi sợ và số tiền nợ nên phải cố mà đi tiếp."
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Anh quốc đã đề nghị chính quyền Việt Nam tăng cường nỗ lực kiểm soát nạn buôn người, di cư lậu
"Vì chị ấy đã vay rất nhiều tiền - khoảng 25.000 bảng Anh (hơn 790 triệu đồng) - cho chuyến đi này. Bỏ cuộc và quay lại không phải là một lựa chọn."
Thế rồi, Phương leo lên thuyền.
Hiện Phương sống ở London với em gái mà không có bất kỳ tư cách pháp lý nào. Cô ấy quá lo lắng đến mức không dám trò chuyện trực tiếp với chúng tôi. Phương và Hiền cũng không phải là tên thật của họ. Cô ấy để cho em gái, hiện là công dân Anh, chia sẻ về trải nghiệm của mình.
Trong sáu tháng đầu năm 2024, người Việt Nam chiếm số lượng lớn nhất trong số những người đến Anh bằng thuyền nhỏ - 2.248 người được ghi nhận cập bến tại Anh, vượt qua những nước có vấn đề nhân quyền rõ rệt khác như Afghanistan và Iran.
Những nỗ lực kinh ngạc mà người di cư Việt Nam thực hiện để đến Anh đã được đưa tin nhiều, và vào năm 2024, BBC đã có bài điều tra về việc các băng nhóm người Việt Nam điều hành thành công các hoạt động buôn người.
Điều này không phải không có rủi ro đáng kể. Một số người di cư Việt Nam cuối cùng bị bán vào ngành mại dâm hoặc các trang trại cần sa bất hợp pháp. Họ chiếm hơn một phần mười trong số những người ở Anh nộp đơn lên chính quyền nói rằng mình là nạn nhân của nạn nô lệ hiện đại.
Tuy nhiên, Việt Nam lại là một nền kinh tế tăng trưởng nhanh, được ca ngợi là "Trung Quốc thu nhỏ" nhờ khả năng sản xuất vượt trội. Thu nhập bình quân đầu người cao gấp tám lần so với 20 năm trước. Thêm vào đó là những bãi biển nhiệt đới, phong cảnh đẹp và mức sống phải chăng, đã biến nơi đây trở thành điểm thu hút khách du lịch.
Vậy điều gì khiến nhiều người tuyệt vọng đến nỗi muốn rời khỏi đất nước?
Câu chuyện về hai nước Việt Nam
Việt Nam, một quốc gia ******** độc đảng, nằm gần cuối bảng xếp hạng về nhân quyền và tự do. Không có phe đối lập chính trị nào được phép hoạt động. Số ít người bất đồng chính kiến lên tiếng thì đều bị quấy rối và bỏ tù.Tuy nhiên, hầu hết người Việt Nam đã học cách sống chung với đảng cầm quyền, vốn dựa vào thành tích phát triển kinh tế để củng cố tính chính danh của mình. Rất ít người đến Anh để tránh khỏi sự đàn áp.
Những người di cư cũng không phải là đang chạy trốn khỏi đói nghèo. Ngân hàng Thế giới ghi nhận Việt Nam là một trong những quốc gia có thành tích giảm nghèo gần như vô song đối với 100 triệu dân của mình.
Thay vào đó, họ đang cố gắng thoát khỏi cái mà một số người gọi là "sự hơi thiếu thốn".
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Thu nhập bình quân đầu người ở Việt Nam hiện nay cao gấp tám lần so với 20 năm trước
Mặc dù có thành tích kinh tế ấn tượng, Việt Nam đã khởi đầu chậm hơn so với hầu hết các nước láng giềng châu Á, với sự tăng trưởng chỉ thực sự khởi sắc sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc vào năm 1989.
Kết quả là, mức lương trung bình, khoảng 7,3 triệu đồng mỗi tháng, thấp hơn nhiều so với các nước láng giềng như Thái Lan, và ba phần tư trong số 55 triệu lao động làm việc trong khu vực phi chính thức, không có an sinh xã hội hoặc bảo trợ xã hội.
"Có sự chênh lệch rất lớn giữa các thành phố lớn như Hà Nội và các vùng nông thôn," Nguyễn Khắc Giang, một học giả Việt Nam tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á - Viện Yusof Ishak ở Singapore, bình luận.
"Đối với đa số người lao động có kỹ năng hạn chế, tồn tại một giới hạn vô hình. Ngay cả khi làm việc 14 giờ một ngày, họ cũng không thể tiết kiệm đủ tiền để xây nhà hoặc lập gia đình."
Đây là những gì Phương cảm nhận, dù cô đến từ Hải Phòng, thành phố lớn thứ ba của Việt Nam.
Em gái của cô, Hiền, đã đến Anh chín năm trước, qua đường lậu trong một container vận chuyển. Chuyến đi đã tiêu tốn của cô khoảng 22.000 bảng Anh (hơn 695 triệu đồng) nhưng cô đã có thể trả hết trong hai năm, bằng cách làm việc nhiều giờ trong các nhà bếp và tiệm làm móng (nail). Hiền kết hôn với một người đàn ông Việt Nam đã có quốc tịch Anh, và họ có một con gái. Cả ba đều là công dân Anh.
Ở Hải Phòng, công việc khan hiếm sau đại dịch và ở tuổi 38, Phương muốn có những gì mà em gái cô có ở London: khả năng tiết kiệm và lập gia đình.
"Chị ấy có thể sống ở Việt Nam, nhưng chị ấy muốn có nhà, có một cuộc sống tốt hơn, đỡ phiền lo hơn," Hiền giải thích.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Chênh lệch giàu nghèo cũng tăng cao
Tiến sĩ Hoàng Lan Anh, giáo sư nghiên cứu phát triển tại Đại học Melbourne (Úc), đã dành nhiều năm nghiên cứu các mô hình di cư.
"20-30 năm trước, nhu cầu di cư ra nước ngoài không mạnh như bây giờ, bởi vì mọi người đều nghèo," bà nói.
"Mọi người hài lòng với một con trâu, một chiếc xe máy và ba bữa mỗi ngày."
"Bỗng nhiên một số người di cư thành công đến các quốc gia như Đức hoặc Anh, để làm việc tại các trang trại cần sa hoặc mở tiệm nail. Họ bắt đầu gửi rất nhiều tiền về quê nhà. Mặc dù điều kiện kinh tế của những người ở lại không thay đổi, họ lại thấy nghèo so với tất cả những gia đình có người thân di cư làm việc ở châu Âu."
'Bắt kịp để trở nên giàu có'
Truyền thống tìm kiếm cuộc sống tốt hơn ở nước ngoài có từ những năm 1970 và 1980, khi Việt Nam liên minh với Liên Xô sau thất bại của quân đội Mỹ ở miền Nam.Nền kinh tế do nhà nước lãnh đạo đã rơi vào tình trạng tồi tệ. Hàng triệu người lâm vào cảnh khốn khó; một số khu vực bị thiếu lương thực. Hàng chục ngàn người đã rời đi để làm việc tại các quốc gia thuộc khối Đông Âu như Ba Lan, Đông Đức và Hungary.
Đây cũng là thời điểm mà 800.000 người, chủ yếu là người Hoa, vượt biên bằng thuyền để trốn thoát sự đàn áp của Đảng ********, thực hiện những chuyến hải trình nguy hiểm trên Biển Đông, cuối cùng định cư tại Mỹ, Úc hoặc châu Âu.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Tang lễ tại quê nhà Nghệ An của một trong những nạn nhân vụ 39 người chết trong thùng xe tại Anh vào năm 2019
Những khó khăn kinh tế thời kỳ đó đã đe dọa đến tính chính danh của Đảng ********, và vào năm 1986, Đảng đã thực hiện một bước ngoặt đột ngột, từ bỏ nỗ lực xây dựng một hệ thống xã hội chủ nghĩa và mở cửa với thị trường toàn cầu.
Chủ đề mới của câu chuyện quốc gia mà Việt Nam xây dựng lúc đó là bắt kịp và giàu lên bằng mọi cách có thể. Đối với nhiều người Việt Nam, điều đó có nghĩa là đi ra nước ngoài.
"Tiền là tiên ở Việt Nam," Tiến sĩ Lan Anh nói.
"Ý nghĩa của 'cuộc sống tốt đẹp' chủ yếu gắn liền với khả năng tích lũy của bạn."
"Ngoài ra họ còn có nghĩa vụ giúp đỡ gia đình, đặc biệt là ở miền Trung Việt Nam."
"Đó là lý do tại sao toàn bộ gia đình cùng họ hàng chung tay góp tiền cho một người trẻ di cư vì họ tin rằng người đó có thể gửi về một khoản tiền lớn và tạo điều kiện thuận lợi cho việc di cư của những người khác."
.png "Sex :vozvn (19):"){kind=icon}
