Chụp lại hình ảnh,"Mark Zuckerberg coi Trung Quốc là cá voi trắng", ý nói một mục tiêu mà ông ấy rất muốn đạt được, bà Wynn-Williams nói
12 tháng 3 2025
Một cựu lãnh đạo cấp cao của Facebook đã nói với BBC News rằng Facebook từng "sát cánh" với chính phủ Trung Quốc để tìm kiếm các phương thức tiềm năng cho phép chính quyền kiểm duyệt và kiểm soát nội dung ở nước này.
Sarah Wynn-Williams, cựu Giám đốc Chính sách Công Toàn cầu của Facebook, nói rằng để đổi lấy quyền tiếp cận thị trường Trung Quốc với hàng trăm triệu người dùng, nhà sáng lập Facebook Mark Zuckerberg từng cân nhắc việc chặn hiển thị các bài đăng đang "viral" (lan truyền), cho đến khi giới chức trách Trung Quốc kiểm tra.
Bà Wynn-Williams, đưa ra thông tin trên trong cuốn sách mới của mình, cũng đã đệ đơn khiếu nại lên Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC), cáo buộc Meta (công ty mẹ của Facebook) đã lừa dối các nhà đầu tư.
BBC đã xem xét nội dung đơn khiếu nại này.
Meta nói rằng bà Wynn-Williams đã bị sa thải vào năm 2017 do "làm việc kém hiệu quả".
Tập đoàn này cũng cho rằng "chẳng có gì bí mật về việc chúng tôi từng quan tâm" đến việc vận hành ở Trung Quốc. "Cuối cùng, chúng tôi quyết định không thực hiện các ý tưởng công ty từng xem xét."
Meta nhắc lại phát biểu của ông Mark Zuckerberg vào năm 2019. Khi đó, ông Zuckerberg nói như sau:
"Chúng tôi không thể thống nhất về các điều kiện cần thiết để vận hành tại đó [Trung Quốc], và họ [chính quyền Trung Quốc] chưa bao giờ cho phép chúng tôi vào."
Chụp lại hình ảnh,Bà Wynn-Williams nói rằng mình đã quan sát sự phát triển của công ty từ "hàng ghế đầu".
Bà Wynn-Williams cáo buộc Facebook sử dụng thuật toán để xác định khi nào các thanh thiếu niên cảm thấy họ dễ tổn thương trong một nghiên cứu dành cho các nhà quảng cáo.
Từng là một nhà ngoại giao của New Zealand, bà Wynn-Williams làm việc ở Facebook từ năm 2011, nói rằng mình đã quan sát sự phát triển của công ty từ "hàng ghế đầu".
Giờ đây, bà muốn phơi bày một số "việc ra quyết định và những thỏa hiệp đạo đức" mà bà cho rằng đã diễn ra trong thời gian làm việc tại Facebook.
Theo bà Wynn-Williams, hiện giờ là thời điểm quan trọng, vì "nhiều người tôi từng làm việc cùng… sẽ giữ vai trò then chốt" trong quá trình phát triển trí tuệ nhân tạo (AI).
Trong hồi ký của mình, có nhan đề Careless People (tạm dịch: Những kẻ khinh suất), bà Wynn-Williams phác họa một bức tranh mà bà cho là thực tế làm việc cùng đội ngũ cấp của ở Facebook.
Bà kể rằng ông Zuckerberg phải đến sau buổi trưa mới thức dậy, thích hát karaoke và không muốn bị thua trong các trò chơi cờ bàn, ví dụ như như Risk (một trò chơi bàn cờ mô phỏng các cuộc chiến tranh thế giới).
"Tôi không biết chuyện lẽ ra mình phải để ông ấy chiến thắng. Tôi đã hơi ngây thơ," bà nói với BBC.
Tuy nhiên, bà Wynn-Williams nói những tuyên bố của mình về mối quan hệ gần gũi giữa Facebook và Trung Quốc chỉ ra một góc nhìn về cách thức Facebook đưa ra quyết định vào thời điểm đó.
Nguồn hình ảnh,Eyevine
Chụp lại hình ảnh,Mark Zuckerberg thích những trò chơi cờ bàn, nhưng ghét thua cuộc - theo bà Sarah Wynn-Williams
"Mark Zuckerberg coi Trung Quốc là cá voi trắng", ý nói một mục tiêu mà ông ấy rất muốn đạt được, bà Wynn-Williams nói.
Trung Quốc là thị trường mạng xã hội lớn nhất thế giới, nhưng lại chặn Facebook, X và YouTube.
"Đó là mảnh ghép quan trọng trên bàn cờ mà ông ấy [Zuckerberg] chưa có được," bà nói.
Bà Wynn-Williams cáo buộc vào giữa thập niên trước, khi thương lượng với chính quyền Trung Quốc, Facebook đã cân nhắc việc cho phép Bắc Kinh truy cập vào dữ liệu người dùng của công dân nước này.
"Ông ấy [Zuckerberg] sát cánh với Đảng Cộng sản Trung Quốc trong việc xây dựng một công cụ kiểm duyệt… cơ bản tìm cách xây dựng một thứ đi ngược với các chuẩn mực nền tảng của Facebook rất nhiều," bà Wynn-Williams nói với BBC.
Bà cũng nói rằng chính phủ các quốc gia khác thường xuyên yêu cầu Facebook giải thích cách thức của mình hoạt động, luôn nhận được câu trả lời rằng đó là thông tin độc quyền.
"Tuy nhiên nếu người hỏi là chính quyền Trung Quốc, tấm màn sẽ được mở ra," bà nêu.
"Các kĩ sư được điều động tới. Họ [chính quyền Trung Quốc] được nghe giải thích chi tiết về đủ mọi khía cạnh, và Facebook đảm bảo rằng các quan chức Trung Quốc này có đủ kiến thức và kỹ năng để không chỉ hiểu về các sản phẩm mà còn có thể kiểm tra phiên bản kiểm duyệt Facebook đang phát triển."
Meta nói với BBC rằng những tuyên bố như vậy về Trung Quốc đã được "đưa tin rộng rãi" vào thời điểm đó.
Trong đơn khiếu nại gửi SEC, bà Wynn-Williams cũng cáo buộc ông Zuckerberg và một số lãnh đạo khác của Meta từng đưa ra "những tuyên bố gây hiểu nhầm… khi trả lời những câu hỏi của Quốc hội Mỹ" về Trung Quốc.
Chẳng hạn, ông Zuckerberg từng trả lời Quốc hội Mỹ vào năm 2018 rằng Facebook "không ở vị trí có thể biết chính xác cách chính quyền [Trung Quốc] dự định áp dụng luật và quy định về nội dung như thế nào".
Meta nói với BBC rằng ông Zuckerberg đã cung cấp lời khai chính xác, đồng thời nhấn mạnh rằng Meta không vận hành dịch vụ tại Trung Quốc.
Nguồn hình ảnh,Mark Zuckerberg / Facebook
Chụp lại hình ảnh,Ông Mark Zuckerberg (áo xám, giày xanh dương) chạy quanh Quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh trong chuyến thăm Trung Quốc vào năm 2016
Bà Wynn-Williams cho biết hầu hết các lãnh đạo của Facebook không cho con cái họ sử dụng nền tảng này.
"Họ cấm con cái họ dùng các màn hình. Chắc chắn họ sẽ không cho con họ sử dụng sản phẩm này [Facebook]."
Tuy nhiên, bà khẳng định rằng các báo cáo từ năm 2017 - nói rằng Facebook đã sử dụng thuật toán để nhắm mục tiêu và phân loại những thanh thiếu niên dễ bị tổn thương - là chính xác.
"Thuật toán có thể suy luận biết khi họ đang cảm thấy vô giá trị hoặc không vui," bà cáo buộc.
Bà còn cho rằng Meta - cũng sở hữu Instagram và WhatsApp - có khả năng xác định việc một cô gái tuổi thiếu niên tuổi xóa ảnh selfie trên nền tảng, rồi thông báo cho một hãng mỹ phẩm rằng đây là thời điểm thích hợp để chạy quảng cáo nhắm vào cô gái đó.
Bà Wynn-Williams nói rằng bà thấy "phát bệnh" khi nghĩ đến điều này và đã cố gắng phản đối "dù tôi biết điều đó là vô ích."
"Họ nói rằng: Phía kinh doanh nghĩ đó chính xác là điều chúng ta nên làm. Chúng ta có sản phẩm tuyệt vời này trong tay, chúng ta nên nhắm tới người trẻ, đó là một phân khúc quảng cáo cực kỳ quan trọng."
Meta nói với BBC rằng điều đó là không đúng, cho rằng họ chưa bao giờ cung cấp công cụ để nhắm mục tiêu người dùng dựa trên trạng thái cảm xúc và nghiên cứu trước đây của Meta chỉ để giúp các nhà tiếp thị hiểu cách mọi người thể hiện bản thân trên Facebook, chứ không phải để tối ưu hóa quảng cáo.
Nguồn hình ảnh,Emma Lynch / BBC
Chụp lại hình ảnh,Bà Wynn-Williams muốn Meta thay đổi vì công ty này "ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống hàng ngày của chúng ta"
Nhìn chung, bà Wynn-Williams cho rằng công ty này chưa làm đủ trong việc giải quyết vấn đề an toàn của giới trẻ trên mạng xã hội.
"Đây là một trong những công ty vốn hóa cao nhất thế giới. Họ có thể đầu tư vào lĩnh vực này, thực sự coi đó là ưu tiên và nỗ lực hơn nữa để khắc phục vấn đề."
Facebook nói rằng họ minh bạch về cách nhắm mục tiêu quảng cáo và đã chia sẻ các cập nhật liên quan đến cách tiếp cận của mình về việc tạo ra trải nghiệm quảng cáo phù hợp với lứa tuổi thanh thiếu niên.
Công ty này cũng cho biết đã triển khai "Tài khoản dành cho thanh thiếu niên" tích hợp sẵn các biện pháp bảo vệ cho hàng chục triệu người trẻ, đồng thời cung cấp cho phụ huynh nhiều quyền kiểm soát hơn đối với việc sử dụng ứng dụng của con cái họ.
Bên cạnh lý do "hiệu suất làm việc kém," Meta cho biết bà Wynn-Williams, 45 tuổi, còn bị sa thải vì "thái độ độc hại" sau khi đưa ra "các cáo buộc sai và vô căn cứ về quấy rối."
Tuy nhiên, bà Wynn-Williams nói với BBC rằng bà bị cho thôi việc sau khi khiếu nại về những bình luận không phù hợp của ông Joel Kaplan, một trong những cấp trên của bà và hiện là Giám đốc Toàn cầu về các vấn đề đối ngoại của Meta.
Meta tuyên bố bà Wynn-Williams đã nhận tiền từ "các nhà hoạt động chống Facebook" và không phải là một người tố giác thực sự.
"Tư cách người tố giác chỉ bảo vệ các giao thiệp với chính phủ, chứ không phải những nhà hoạt động bất mãn đang tìm cách bán sách," công ty nói.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Các ông Mark Zuckerberg (ngoài cùng trái), cùng với Jeff Bezos (giữa) và Elon Musk (ngoài cùng phải), đã tham dự lễ nhậm chức của Tổng thống Mỹ Donald Trump
Liên quan đến cuốn sách của bà Wynn-Williams, Meta xác nhận với BBC rằng họ đã khởi kiện tại Mỹ để "ngăn chặn việc tiếp tục phát tán thông tin phỉ báng và sai sự thật".
Để phản bác điều này, một đại diện pháp lý của bà Wynn-Williams nói: "Meta đã đưa ra một số tuyên bố sai và mâu thuẫn về bà Sarah kể từ khi tin tức về cuốn hồi ký của bà ấy được công bố... trong khi các tuyên bố của Meta đang cố gắng đánh lừa công chúng, cuốn sách tự nó đã nói lên tất cả".
Chúng tôi hỏi bà Wynn-Williams lý do vì sao lại quyết định lên tiếng vào lúc này.
Bà nói rằng mình muốn Meta thay đổi vì tập đoàn này "ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống hàng ngày của chúng ta" và cần đảm bảo "chúng ta có được tương lai mà chúng ta xứng đáng".
"Chúng ta đang ở trong thời điểm mà giới lãnh đạo công nghệ và chính trị đang xích lại gần nhau và khi họ hợp lực, điều đó sẽ có rất nhiều tác động đến tất cả chúng ta.
"Tôi nghĩ vấn đề thực sự quan trọng là hiểu được điều đó và hiểu được rằng những người kĩ sư bạn đang nhìn thấy này chính là những người đang gây ảnh hưởng đến cấp cao nhất của chính phủ."
