Hôm nay, chúng tôi có dịp đi xem phim "Nhà gia tiên" của Huỳnh Lập. Phải thừa nhận rằng là chúng tôi thích phim Huỳnh Lập từ hồi Pháp sư mù còn trên youtube sau đó là Pháp sư mù 2: Ai chết giơ tay. Sau nhiều năm thai nghén ý tưởng, Huỳnh Lập lại cho ra đời bộ phim "Nhà gia tiên".
Có thể nói bộ phim Nhà gia tiên đã nói lên văn hóa thờ cúng tổ tiên của người Việt. Nhưng lấy bối cảnh thờ cúng tổ tiên từ văn hóa miền Tây Nam bộ.
Mở đầu phim, người mua nhà do Trác Thúy Miêu thủ vai đã có một đoạn giới thiệu về sơ lược lịch sử tranh kiếng ở Nam bộ. Nhiều bạn trẻ là người xem phim nếu không biết tranh kiếng là gì thì đoạn này như là một phần giới thiệu về văn hóa cho các bạn. Ngoài ra, chúng tôi khá ấn tượng khi Huỳnh Lập đưa triết lý nhân sinh thông qua vẽ tranh kiếng khi ông từ giữ Đình chia sẻ.
Bộ phim nhấn mạnh đến yếu tố văn hóa bánh xèo theo kiểu Tây Nam bộ, vàng giòn rụm, ý nghĩa của bánh xèo gắn với ý nghĩa của gia đình cũng được Huỳnh Lập lồng vào phim.
Ngoài ra, có một số cảnh quay về Đình làng của Tây Nam bộ, với nhân vật là ông Từ giữ Đình cũng nhấn mạnh văn hóa Đình ở Tây Nam bộ như là một thiết chế tín ngưỡng tâm linh lâu đời của xứ này.
Một số cảnh quay về phần mộ của người chết, chúng tôi không rõ mộ trong bộ phim thì mộ được đặt ở vị trí nào? Nhưng trong quá trình điền dã ở một số làng miền Tây, chúng tôi nhận ra rằng việc xây mộ của người Tây Nam bộ khác ở ngoài Bắc. Mộ phần của người đã khuất thường sẽ được xây trong sân vườn của nhà, hoặc ở đồng ruộng thuộc sở hữu của gia đình, chứ không phải ở phần nghĩa trang riêng như nhiều làng quê tại các tỉnh phía Bắc. Qua nhiều cuộc nói chuyện, chúng tôi thấy rằng người Tây Nam bộ việc làm mộ kiểu vậy từ lịch sử lâu đời, trong nhiều mục đích (thời xưa rừng rậm nhiều sợ thú rừng đào xác, di chuyển đường sông khó khăn), ngoài mục đích tâm linh cho ông bà tổ tiên gần gũi với gia đình, thì có mục đích là giữ đất, vì đất đai ở Tây Nam bộ thường rất nhiều do lịch sử khai hoang, chôn như vậy như là dấu mốc để đánh dấu đây là đất của gia đình mình khai khẩn có mộ tổ tiên ở đây. Đây là một điểm độc đáo của văn hóa Tây Nam bộ liên quan đến việc an táng người chết, nếu mà đạo diễn Huỳnh Lập khai thác sâu thêm yếu tố này thì rất hay.
Bộ phim làm nổi bật chế độ gia trưởng nhiều đời của một gia đình ở Tây Nam bộ, với văn hóa trọng nam khinh nữ rất rõ nét và đậm đặc. Trong bộ phim tạo ra một vị thế phụ nữ yếu thế, không có tiếng nói trong gia đình và là nguồn gốc của mọi xui xẻo của họ tộc. Nhưng chúng tôi nghĩ yếu tố này có quá khiên cưỡng trong văn hóa Tây Nam bộ? Nếu sự gia trưởng của phim đặt trong ngôi làng ngoài Bắc thì có thể chấp nhận và hiểu được. Nhưng quan sát và nói chuyện nhiều người phụ nữ ở Tây Nam bộ, chúng tôi thấy vị thế phụ nữ ở Tây Nam bộ không bị yếu thế như trong phim miêu tả. Chúng tôi vẫn còn nhớ hình ảnh ngồi rót rượu, uống cạn chén say với cô Sáu, cô Tư, cùng nhau đờn ca khi hơi men nồng vào những ngày giỗ. Nhưng những hình ảnh phụ nữ ngồi cùng mâm, ngồi lẫn lộn chung với đàn ông uống rượu như vậy sẽ hiếm thấy ở các làng ngoài Bắc nhất là ngày giỗ. Tính gia tộc/ thân tộc của gia đình Tây Nam bộ không quá chặt chẽ như ở làng miền Bắc, vì thế phụ nữ ở Tây Nam bộ dường như không phải lúc nào bị o ép bởi hệ thống thân tộc chằng chịt như trong phim miêu tả. Chúng tôi nghĩ phụ nữ ở Tây Nam bộ có những khó khăn riêng ở vai trò về giới, nhưng không nghĩ đến mức như bộ phim miêu tả.
Mặt khác, chúng tôi cũng quan sát việc thờ cúng tổ tiên ở Tây Nam bộ cũng thường giao cho con trai út, nhưng trong phim lại trao cho con trai trưởng? Hay có lẽ chính vì như thế mới tạo nên xung đột cuối phim để đẩy phim đến cao trào như ý đồ đạo diễn mong muốn?
Những lời sau là suy nghĩ đặt trong bối cảnh về văn hóa, không phải là lời chê phim hay hoặc dở. Chúng tôi thấy phim "Nhà gia tiên" của đạo diễn Huỳnh Lập vẫn là một phim rất đáng xem và có chiều sâu để ngẫm nghĩ về mối quan hệ thân tộc, chữ hiếu trong bối cảnh đương đại. Trong văn hóa Việt, ý niệm thân tộc không phải là chỉ kết nối với người sống hữu hình mà còn là sự kết nối với tổ tiên mang tính siêu hình, chính việc "hiếu thuận" được truyền từ siêu hình đến hữu hình tạo thành một liên kết làm cho ta "mang" trên mình.
Có thể nói bộ phim Nhà gia tiên đã nói lên văn hóa thờ cúng tổ tiên của người Việt. Nhưng lấy bối cảnh thờ cúng tổ tiên từ văn hóa miền Tây Nam bộ.
Mở đầu phim, người mua nhà do Trác Thúy Miêu thủ vai đã có một đoạn giới thiệu về sơ lược lịch sử tranh kiếng ở Nam bộ. Nhiều bạn trẻ là người xem phim nếu không biết tranh kiếng là gì thì đoạn này như là một phần giới thiệu về văn hóa cho các bạn. Ngoài ra, chúng tôi khá ấn tượng khi Huỳnh Lập đưa triết lý nhân sinh thông qua vẽ tranh kiếng khi ông từ giữ Đình chia sẻ.
Bộ phim nhấn mạnh đến yếu tố văn hóa bánh xèo theo kiểu Tây Nam bộ, vàng giòn rụm, ý nghĩa của bánh xèo gắn với ý nghĩa của gia đình cũng được Huỳnh Lập lồng vào phim.
Ngoài ra, có một số cảnh quay về Đình làng của Tây Nam bộ, với nhân vật là ông Từ giữ Đình cũng nhấn mạnh văn hóa Đình ở Tây Nam bộ như là một thiết chế tín ngưỡng tâm linh lâu đời của xứ này.
Một số cảnh quay về phần mộ của người chết, chúng tôi không rõ mộ trong bộ phim thì mộ được đặt ở vị trí nào? Nhưng trong quá trình điền dã ở một số làng miền Tây, chúng tôi nhận ra rằng việc xây mộ của người Tây Nam bộ khác ở ngoài Bắc. Mộ phần của người đã khuất thường sẽ được xây trong sân vườn của nhà, hoặc ở đồng ruộng thuộc sở hữu của gia đình, chứ không phải ở phần nghĩa trang riêng như nhiều làng quê tại các tỉnh phía Bắc. Qua nhiều cuộc nói chuyện, chúng tôi thấy rằng người Tây Nam bộ việc làm mộ kiểu vậy từ lịch sử lâu đời, trong nhiều mục đích (thời xưa rừng rậm nhiều sợ thú rừng đào xác, di chuyển đường sông khó khăn), ngoài mục đích tâm linh cho ông bà tổ tiên gần gũi với gia đình, thì có mục đích là giữ đất, vì đất đai ở Tây Nam bộ thường rất nhiều do lịch sử khai hoang, chôn như vậy như là dấu mốc để đánh dấu đây là đất của gia đình mình khai khẩn có mộ tổ tiên ở đây. Đây là một điểm độc đáo của văn hóa Tây Nam bộ liên quan đến việc an táng người chết, nếu mà đạo diễn Huỳnh Lập khai thác sâu thêm yếu tố này thì rất hay.
Bộ phim làm nổi bật chế độ gia trưởng nhiều đời của một gia đình ở Tây Nam bộ, với văn hóa trọng nam khinh nữ rất rõ nét và đậm đặc. Trong bộ phim tạo ra một vị thế phụ nữ yếu thế, không có tiếng nói trong gia đình và là nguồn gốc của mọi xui xẻo của họ tộc. Nhưng chúng tôi nghĩ yếu tố này có quá khiên cưỡng trong văn hóa Tây Nam bộ? Nếu sự gia trưởng của phim đặt trong ngôi làng ngoài Bắc thì có thể chấp nhận và hiểu được. Nhưng quan sát và nói chuyện nhiều người phụ nữ ở Tây Nam bộ, chúng tôi thấy vị thế phụ nữ ở Tây Nam bộ không bị yếu thế như trong phim miêu tả. Chúng tôi vẫn còn nhớ hình ảnh ngồi rót rượu, uống cạn chén say với cô Sáu, cô Tư, cùng nhau đờn ca khi hơi men nồng vào những ngày giỗ. Nhưng những hình ảnh phụ nữ ngồi cùng mâm, ngồi lẫn lộn chung với đàn ông uống rượu như vậy sẽ hiếm thấy ở các làng ngoài Bắc nhất là ngày giỗ. Tính gia tộc/ thân tộc của gia đình Tây Nam bộ không quá chặt chẽ như ở làng miền Bắc, vì thế phụ nữ ở Tây Nam bộ dường như không phải lúc nào bị o ép bởi hệ thống thân tộc chằng chịt như trong phim miêu tả. Chúng tôi nghĩ phụ nữ ở Tây Nam bộ có những khó khăn riêng ở vai trò về giới, nhưng không nghĩ đến mức như bộ phim miêu tả.
Mặt khác, chúng tôi cũng quan sát việc thờ cúng tổ tiên ở Tây Nam bộ cũng thường giao cho con trai út, nhưng trong phim lại trao cho con trai trưởng? Hay có lẽ chính vì như thế mới tạo nên xung đột cuối phim để đẩy phim đến cao trào như ý đồ đạo diễn mong muốn?
Những lời sau là suy nghĩ đặt trong bối cảnh về văn hóa, không phải là lời chê phim hay hoặc dở. Chúng tôi thấy phim "Nhà gia tiên" của đạo diễn Huỳnh Lập vẫn là một phim rất đáng xem và có chiều sâu để ngẫm nghĩ về mối quan hệ thân tộc, chữ hiếu trong bối cảnh đương đại. Trong văn hóa Việt, ý niệm thân tộc không phải là chỉ kết nối với người sống hữu hình mà còn là sự kết nối với tổ tiên mang tính siêu hình, chính việc "hiếu thuận" được truyền từ siêu hình đến hữu hình tạo thành một liên kết làm cho ta "mang" trên mình.
.png "Sex :vozvn (19):"){kind=icon}
