Tâm Sự Khởi Nghiệp

Cái tao làm là về tâm linh, cũng là việc thiện. Từ 2008 thì đã có người làm và lên một số báo lớn được khen ngợi về việc này. Nhưng tao cũng không hiểu sao người ta bỏ trong khi thời điểm 2008-2010 thì mxh chưa bùng nổ như bây giờ mà lượng người dùng cũng khá là lớn.

Việc tâm linh thuộc nhóm ngách, “niche market”, mày có thể hỏi thêm tại sao họ bỏ, có thể kiếm anh em đang làm ở thị trường vn để tìm hiểu thêm.
Nhìn rộng ra các nước có văn hoá tương đồng như tàu, đài loan, sing xem mô hình họ thế nào, vẽ kế hoạch của mày theo từng giai đoạn để biết điểm dừng, điểm exit.

à,tiền vốn, doanh thu lợi nhuận mày ước tính thế nào?
 
Mày đừng nói là mày lại làm về một app để coi bói coi tử vi nhé

Mấy cái app này nhang nhản, marketsize nhỏ, frequency thấp, revenue thấp, trừ khi làm kiểu indie developer hoặc có cách kiếm tiền khác (tà đạo cái này tao biết) còn để startup thì phí thời gian, thanh xuân.
 
Dạo này công việc khó khăn quá, tối lọ mọ mới về đến nhà, kêu con ghẹ bj để lấy sức viết vài dòng hầu tụi mày tiếp đây, đừng quên vodka để tao lấy động lực nhé.

Ở Part3 tao nói về việc đánh giá ý tưởng, xem ý tưởng nào đáng để xoắn tay lên làm, tụi mày có thể đọc lại ở đây.
Điều quan trọng trong chap 3 là mày phải xây dựng được bộ tiêu chí, cách đánh giá các tiêu chí đó, giống như đan 1 tấm lưới vậy, các ý tưởng ở đây là cá, tụi mày dùng nó để lọc con cá nào đủ tiêu chuẩn mà bắt.
Giờ tao đi sơ qua 1 vài tiêu chí quan trọng, và cách tao đánh giá nó nhé:

Giải quyết 1 vấn đề có thật, cụ thể cho 1 nhóm đối tượng cụ thể.

Lỗi hay gặp với tiêu chí này là tụi mày hay dựa trên cảm tính để đánh giá, thấy thằng bạn ko thuê được phòng trọ thì nghĩ rằng có thể xây phòng trọ kiếm lời, đại loại thế.
Do đó, để loại bỏ các dạng lỗi này, đầu tiên tụi mày cần ghi ra các giả định (assumption) rồi từ đó đi nghiên cứu xem giả định đó có đúng ko.

với vd trên,câu giả định sẽ là "mọi người rất khó để có thể thuê phòng trọ giá rẻ". Từ đó làm rõ ra với các dạng câu hỏi như:
=> Mọi người là ai ? Nam hay nữ, tuổi từ bao nhiêu đến bao nhiêu, độc thân hay có gia đình, dân văn phòng hay sinh viên, khu vực nào sài gòn hay hà nội vân vân và mây mây ...
=> Giá rẻ là giá thế nào, từ 1 đến 2 triệu hay 2 đến 3 triệu ...
Lúc này tụi mày có thể nâng cấp giả định lên 1 dạng mới "Sinh viên ngoại tỉnh khu vực hà nội rất khó để thuê phòng trọ phân khúc từ 1 đến 2m"

Thấy ổn hơn chưa ? Nếu chưa ổn thì làm tiếp, ổn rồi thì đi tìm cách chứng thực cho giả định đó, vd đi hỏi tụi cò, hỏi tụi sinh viên, đi tìm các nhà phân khúc này thế nào, mục đích là hiểu đc giả định này đúng hay sai.
Với tiêu chí này, nó giúp tụi mày làm rõ hơn về vấn đề mà mày nhắm tới, đối tượng mà mày nhắm tới, từ đó sau này đào sâu vào đối tượng này để ra được các chiến lược cho quảng cáo, tiếp cận khách hàng (marketing strategy). Nói nôm na là tụi mày không thể đem thịt chó vào chùa bán đc, sai đối tượng cmnr.


Vấn đề đó nhiều người gặp phải (kiểu dằm trong tim vậy, đau, nhức nhối dài hạn) .
Tiêu chí này cung cấp cho mày bức tranh của thị trường, thị trường có đủ lớn ko, vấn đề đó càng nhiều người gặp thì thị trường càng lớn, càng hay gặp thì càng tiềm năng (buying frequency).
Thường cái này phải đọc các report, làm phỏng vấn như bài trước tao có nói, nhiều khi phải thuê đơn vị độc lập để hỗ trợ mày làm phân tích thị trường (market research). Tiêu chí này khá quan trọng vì nếu thị trường nhỏ, thì giống như mày bắt cá trong ao vậy, liệu có đáng công sức ko?

Có ít hoặc không có đối thủ giải quyết được vấn đề đó.
Tiêu chí này nó dành nhiều hơn cho startup, về cơ bản nó nói về Đại Dương Xanh vs Đại Dương Đỏ ("Blue Ocean vs Red Ocean") nôm na là thị trường ít đối thủ (đại dương xanh), nhiều đối thủ (đại dương đỏ).
Hình dung nhé nếu thị trường đông lúc nhúc mà mày không đủ lực để cạnh tranh hoặc ko có gì quá đột phá thì 90% là mày sẽ thất bại.
Vì thế rất ít startup chọn đánh vào 1 thị trường mà ở đó có quá nhiều đối thủ cạnh tranh, vd bây giờ tụi mày làm 1 app chat thông thường ở VN đi thì gần như là enter vào nhánh đại dương đỏ ("Red Ocean"), tỉ lệ mày chiến thắng các thằng OTT như Zalo, Whatsapp, FB Messenger, Viber, Wechat, Line, Kakaotalk, telegram thì gần như bằng không.
Nhớ Gapo, Lotus của VN ko ? Giờ nó đi đâu rồi :vozvn (17):

Trường hợp phải enter vào 1 market đông đúc (Red Ocean) vì 1 lí do nào đó (vd: mày thích và là lĩnh vực mày cực mạnh) thì nên đi theo hướng nhánh (niche market). Kiểu litmatch đi khá khác biệt so với Tinder, cho nhóm khách hàng khác, với phong cách cũng khác.

Với tiêu chí này, tụi mày sẽ liệt kê được các người chơi chính (key players) để tìm hiểu, phân tích, từ đó tạo ra các giá trị khác biệt (Unique Value Proposal) để khách hàng hiểu được tại sao chọn mày thay cho bọn còn lại.

Có thể hiện thực được, có thể đo được .
Tiêu chí này thì dễ hiểu rồi, chủ yếu là mày làm rõ các bước để hiện thực ý tưởng, đội ngũ, tài chính, thời gian và các metrics để đo cho nó.
Vd ý tưởng rất hay là chạy xe bằng nước lọc, nhưng nếu ko thể hiện thực được, thì nó chỉ mãi là ý tưởng thôi. Vô ích.

Có rào cản cho sự cạnh tranh từ các đối thủ khác. (barriers to entry)
Tiêu chí này là cách để mày hiểu những điểm khó mà chuẩn bị trước, đồng thời cũng là điểm ngăn chặn các startup khác nhảy vào cạnh tranh với mày. Vđ thế này, mấy sòng bài bạc như vin thì có "barriers to entry" là giấy phép. Startup như ChatGPT có "Barriers to entry" là hàm lượng chất xám công nghệ.
Trong startup tụi tao hay gọi là "Secret Sauce" nghĩa là nước chấm bí mật, giống như bà bán ốc đầu đường, đông vì nước chấm của bả rất độc đáo vậy.

Chú ý khi tụi mày làm nhỏ, thường những hàng rào như trên rất ít thấy, hoặc rất nhạt, kiểu như tiệm tạp hoá, khách sạn bình dân, cafe vỉa hè etc ... do đó rất dễ bị copy, đạo nhái, khó giữ khách, cách giải quyết là tìm các "secret sauce" làm tốt nó và giữ kín nó.
Vụ secret sauce này cũng có nhiều câu chuyện vui, tml nào thích thì comment, rãnh rỗi tao kể ngoài lề cho vui.

Có thể mở rộng dễ dàng (scalability)
Đây là tiêu chí quyết định sự thành bại của 1 startup, cũng chính là điểm khác biệt giữa kinh doanh truyền thống và startup, đó là mô hình của bạn có thể mở rộng ko ?
Mở rộng ở đây có thể hiểu đơn giản là nếu tôi tăng cho anh 100 lần tài nguyên thì a có thể nhân rộng mô hình nhanh chóng, mở rộng đến hơn 100 lần và nếu thành công có thể tăng 100 lần doanh thu hay không ?

Vd các mô hình dễ mở rộng và khó mở rộng để tụi mày tham khảo nhé:
Taxi truyền thống, để thống trị 1 tỉnh => 1 năm, thống trị 1 quốc gia => 10 năm, thống trị khu vực => không khả thi.
Uber, Grap => scale xuyên quốc gia.

Lời khuyên của tao cho những thằng làm mô hình nhỏ là "Tinh Gọn" hết mức, "Uỷ Thác" hết mức, để sau cho việc mở rộng có thể dễ dàng nhất. vd như mở homestay, làm sao đi đến được giai đoạn nó tự vận hành, mày ko nhìn đến mà vẫn sinh lãi. Từ đó mới tính đến việc mở cái homestay thứ 2, thứ 3, tái đầu tư được.

Okie bổ sung bài 3 đến đây là đủ nhé mấy tml, hi vọng mua vui cho tụi mày thêm vài trống canh.
 
Vốn tao sẽ viết kĩ ở phần fundraising nhé. Tụi mày tin tao đi, nếu làm đc các bước như tao viết ở trên thì ko khó để gọi vốn từ các angle investor hoặc các incubator nhé.
Tao thì chinh chiến khá nhiều rồi. Giờ thì đang làm cho cty nhà và muốn làm riêng nên những ý mày tao đã note lại đấy. Cảm ơn tml. Nhớ uống thuốc sổ để ra nhanh hơn nhé.
 
Dạo này công việc khó khăn quá, tối lọ mọ mới về đến nhà, kêu con ghẹ bj để lấy sức viết vài dòng hầu tụi mày tiếp đây, đừng quên vodka để tao lấy động lực nhé.

Ở Part3 tao nói về việc đánh giá ý tưởng, xem ý tưởng nào đáng để xoắn tay lên làm, tụi mày có thể đọc lại ở đây.
Điều quan trọng trong chap 3 là mày phải xây dựng được bộ tiêu chí, cách đánh giá các tiêu chí đó, giống như đan 1 tấm lưới vậy, các ý tưởng ở đây là cá, tụi mày dùng nó để lọc con cá nào đủ tiêu chuẩn mà bắt.
Giờ tao đi sơ qua 1 vài tiêu chí quan trọng, và cách tao đánh giá nó nhé:

Giải quyết 1 vấn đề có thật, cụ thể cho 1 nhóm đối tượng cụ thể.

Lỗi hay gặp với tiêu chí này là tụi mày hay dựa trên cảm tính để đánh giá, thấy thằng bạn ko thuê được phòng trọ thì nghĩ rằng có thể xây phòng trọ kiếm lời, đại loại thế.
Do đó, để loại bỏ các dạng lỗi này, đầu tiên tụi mày cần ghi ra các giả định (assumption) rồi từ đó đi nghiên cứu xem giả định đó có đúng ko.

với vd trên,câu giả định sẽ là "mọi người rất khó để có thể thuê phòng trọ giá rẻ". Từ đó làm rõ ra với các dạng câu hỏi như:
=> Mọi người là ai ? Nam hay nữ, tuổi từ bao nhiêu đến bao nhiêu, độc thân hay có gia đình, dân văn phòng hay sinh viên, khu vực nào sài gòn hay hà nội vân vân và mây mây ...
=> Giá rẻ là giá thế nào, từ 1 đến 2 triệu hay 2 đến 3 triệu ...
Lúc này tụi mày có thể nâng cấp giả định lên 1 dạng mới "Sinh viên ngoại tỉnh khu vực hà nội rất khó để thuê phòng trọ phân khúc từ 1 đến 2m"

Thấy ổn hơn chưa ? Nếu chưa ổn thì làm tiếp, ổn rồi thì đi tìm cách chứng thực cho giả định đó, vd đi hỏi tụi cò, hỏi tụi sinh viên, đi tìm các nhà phân khúc này thế nào, mục đích là hiểu đc giả định này đúng hay sai.
Với tiêu chí này, nó giúp tụi mày làm rõ hơn về vấn đề mà mày nhắm tới, đối tượng mà mày nhắm tới, từ đó sau này đào sâu vào đối tượng này để ra được các chiến lược cho quảng cáo, tiếp cận khách hàng (marketing strategy). Nói nôm na là tụi mày không thể đem thịt chó vào chùa bán đc, sai đối tượng cmnr.


Vấn đề đó nhiều người gặp phải (kiểu dằm trong tim vậy, đau, nhức nhối dài hạn) .
Tiêu chí này cung cấp cho mày bức tranh của thị trường, thị trường có đủ lớn ko, vấn đề đó càng nhiều người gặp thì thị trường càng lớn, càng hay gặp thì càng tiềm năng (buying frequency).
Thường cái này phải đọc các report, làm phỏng vấn như bài trước tao có nói, nhiều khi phải thuê đơn vị độc lập để hỗ trợ mày làm phân tích thị trường (market research). Tiêu chí này khá quan trọng vì nếu thị trường nhỏ, thì giống như mày bắt cá trong ao vậy, liệu có đáng công sức ko?

Có ít hoặc không có đối thủ giải quyết được vấn đề đó.
Tiêu chí này nó dành nhiều hơn cho startup, về cơ bản nó nói về Đại Dương Xanh vs Đại Dương Đỏ ("Blue Ocean vs Red Ocean") nôm na là thị trường ít đối thủ (đại dương xanh), nhiều đối thủ (đại dương đỏ).
Hình dung nhé nếu thị trường đông lúc nhúc mà mày không đủ lực để cạnh tranh hoặc ko có gì quá đột phá thì 90% là mày sẽ thất bại.
Vì thế rất ít startup chọn đánh vào 1 thị trường mà ở đó có quá nhiều đối thủ cạnh tranh, vd bây giờ tụi mày làm 1 app chat thông thường ở VN đi thì gần như là enter vào nhánh đại dương đỏ ("Red Ocean"), tỉ lệ mày chiến thắng các thằng OTT như Zalo, Whatsapp, FB Messenger, Viber, Wechat, Line, Kakaotalk, telegram thì gần như bằng không.
Nhớ Gapo, Lotus của VN ko ? Giờ nó đi đâu rồi :vozvn (17):

Trường hợp phải enter vào 1 market đông đúc (Red Ocean) vì 1 lí do nào đó (vd: mày thích và là lĩnh vực mày cực mạnh) thì nên đi theo hướng nhánh (niche market). Kiểu litmatch đi khá khác biệt so với Tinder, cho nhóm khách hàng khác, với phong cách cũng khác.

Với tiêu chí này, tụi mày sẽ liệt kê được các người chơi chính (key players) để tìm hiểu, phân tích, từ đó tạo ra các giá trị khác biệt (Unique Value Proposal) để khách hàng hiểu được tại sao chọn mày thay cho bọn còn lại.

Có thể hiện thực được, có thể đo được .
Tiêu chí này thì dễ hiểu rồi, chủ yếu là mày làm rõ các bước để hiện thực ý tưởng, đội ngũ, tài chính, thời gian và các metrics để đo cho nó.
Vd ý tưởng rất hay là chạy xe bằng nước lọc, nhưng nếu ko thể hiện thực được, thì nó chỉ mãi là ý tưởng thôi. Vô ích.

Có rào cản cho sự cạnh tranh từ các đối thủ khác. (barriers to entry)
Tiêu chí này là cách để mày hiểu những điểm khó mà chuẩn bị trước, đồng thời cũng là điểm ngăn chặn các startup khác nhảy vào cạnh tranh với mày. Vđ thế này, mấy sòng bài bạc như vin thì có "barriers to entry" là giấy phép. Startup như ChatGPT có "Barriers to entry" là hàm lượng chất xám công nghệ.
Trong startup tụi tao hay gọi là "Secret Sauce" nghĩa là nước chấm bí mật, giống như bà bán ốc đầu đường, đông vì nước chấm của bả rất độc đáo vậy.

Chú ý khi tụi mày làm nhỏ, thường những hàng rào như trên rất ít thấy, hoặc rất nhạt, kiểu như tiệm tạp hoá, khách sạn bình dân, cafe vỉa hè etc ... do đó rất dễ bị copy, đạo nhái, khó giữ khách, cách giải quyết là tìm các "secret sauce" làm tốt nó và giữ kín nó.
Vụ secret sauce này cũng có nhiều câu chuyện vui, tml nào thích thì comment, rãnh rỗi tao kể ngoài lề cho vui.

Có thể mở rộng dễ dàng (scalability)
Đây là tiêu chí quyết định sự thành bại của 1 startup, cũng chính là điểm khác biệt giữa kinh doanh truyền thống và startup, đó là mô hình của bạn có thể mở rộng ko ?
Mở rộng ở đây có thể hiểu đơn giản là nếu tôi tăng cho anh 100 lần tài nguyên thì a có thể nhân rộng mô hình nhanh chóng, mở rộng đến hơn 100 lần và nếu thành công có thể tăng 100 lần doanh thu hay không ?

Vd các mô hình dễ mở rộng và khó mở rộng để tụi mày tham khảo nhé:
Taxi truyền thống, để thống trị 1 tỉnh => 1 năm, thống trị 1 quốc gia => 10 năm, thống trị khu vực => không khả thi.
Uber, Grap => scale xuyên quốc gia.

Lời khuyên của tao cho những thằng làm mô hình nhỏ là "Tinh Gọn" hết mức, "Uỷ Thác" hết mức, để sau cho việc mở rộng có thể dễ dàng nhất. vd như mở homestay, làm sao đi đến được giai đoạn nó tự vận hành, mày ko nhìn đến mà vẫn sinh lãi. Từ đó mới tính đến việc mở cái homestay thứ 2, thứ 3, tái đầu tư được.

Okie bổ sung bài 3 đến đây là đủ nhé mấy tml, hi vọng mua vui cho tụi mày thêm vài trống canh.
Thứ nhất thằng chưa bao giừo làm nó nhìn cái đéo gì cũng ra tiền và cơ hội ấy. Nhưng nó đéo thể thấy cái khó khăn, rủi ro. Chỉ bắt tay vào làm nó mới thấy. Nên t thấy thằng nào chưa bao giừo startup thì nên chơi nhỏ thôi. Đến nấu bắt phở ngừoi ta còn phải học cả năm, thì chúng mày cũng xác định khởi nghiệp thì một mày đánh đúng cái thị trường cần, hai mày phải là thằng mạnh trong thị trường. Thằng đánh lô đéo bao giờ nó nghĩ nó mất, nhưng nên chuẩn bị tinh thân khi mất đi nhé!
 
Vốn tao sẽ viết kĩ ở phần fundraising nhé. Tụi mày tin tao đi, nếu làm đc các bước như tao viết ở trên thì ko khó để gọi vốn từ các angle investor hoặc các incubator nhé.
Viết tiêdp đi bác ơi
 
Phần 4: Startup Như Thế Nào ?

Phần 4.1: MVP - Minimum Viable Product


Đến phần này, tụi mày đã có sơ khởi về ý tưởng của mình (tao gọi là startup ideas), đã trải qua các giai đoạn tìm hiểu, nghiên cứu (Market Validation) để đảm bảo nó xứng đáng với thời gian, công sức, tiền bạc, thậm chí rất nhiều thứ khác (gia đình, mối quan hệ, nghề nghiệp ...) nếu thế chúc mừng mày, tml.

Giờ đi tiếp đến việc bắt đầu như thế nào, cần làm những gì, và dự trù những gì.
Các startup vn ở hiện tại thường phải tự bootstrap giai đoạn đầu, nghĩa là mày phải làm trước, có chút kết quả, thì mới nói đến chuyện gọi vốn (fundraising) được.

Vậy để bootstrap (khởi động) thì cần gì:
1/ Cần xác định hình thù ban đầu của sản phẩm (Tiếng anh hay gọi là MVP Minimum Viable Product)
2/ Cần xác định số tiền cần đầu tư.
3/ Cần bạn đồng hành (co-founder)
3/ Cần kế hoạch cụ thể, và điểm dừng lại (fail fast)

Tao đi lướt qua nhé, sau này rãnh hoặc thằng nào cần thì sẽ tản mạn sâu hơn ở từng chủ đề, mấy tml tụi mày lười đọc vl :vozvn (17):

Vậy MVP là gì ? Nói nôm na, mày cần 1 sản phẩm tinh gọn nhất, tốn ít tiền nhất, mà có thể bán được. Mục đích của MVP có rất nhiều, nhưng tụi chung lại là để kiểm tra xem liệu sản phẩm của mày có phù hợp với market hay không, từ đó quan sát, học hỏi, cải tiến sản phẩm, để dần đạt được Product Market Fit (PMF, ko biết dịch thế nào, đại loại là 1 sản phẩm được tinh chỉnh để phù hợp với thị trường)

Xưa kia loài người quen với việc ra cửa hàng mua giày, có 1 thằng nghĩ ra việc bán online, nhưng nó ko chắc việc đó có bán đc không nên nó ra 1 MVP rất đơn giản, không có vận chuyển, không có kho hàng gì cả, nó chụp hình đôi giày ở store và đăng lên mạng bán, có khách mua => nó đi mua của store và bán lại, từ đó xây dựng dần lên các hạng mục như kho hàng, vận chuyển, quảng cáo etc, thằng đó là chủ của zappos, 1 ông kẹ về bán giày dép online hiện nay.

Để bootstrap mày cũng cần tìm ra 1 MVP cho ý tưởng mà đang có, miễn MVP của mày đủ để giải quyết 1 vấn đề, thì nó sẽ là khởi đầu vô cùng thuận lợi.

Nói lại tao tí, có vài lần tao làm, không xác định được MVP nên thường làm hết, nghĩ sao làm thế, dẫn đến tốn rất nhiều thời gian để cuối cùng nhận ra rất nhiều tính năng chỉ có vài người cần, còn đa số họ không quan tâm (hoặc thậm chí là không cần, thấy phiền)
Vậy đấy tụi mày, làm gì cũng có ưu tiên, MVP cơ bản là xác định những tính năng nào không ưu tiên và vứt nó ra.
 

Có thể bạn quan tâm

Top